Διατροφή ασθενών με χρόνια νεφρική νόσο

Άτομα που έχουν διαγνωστεί με χρόνια νεφρική νόσο, είναι απαραίτητο να ακολουθούν ένα σωστό πρόγραμμα διατροφής, ώστε να αποφευχθεί μια πιθανή επιδείνωση της υγείας τους, καθώς και της λειτουργίας των νεφρών.

Ο κάθε ασθενής θα πρέπει να δημιουργήσει ένα ειδικά διαμορφωμένο πλάνο διατροφής από κοινού με τον γιατρό ή/και το διατροφολόγο του. Με αυτό τον τρόπο θα έχει ένα δομημένο πρόγραμμα διατροφής, βασισμένο στις ανάγκες του και στα χαρακτηριστικά της νόσου του.

Η σημασία της διατροφής σε ασθενείς με ΧΝΝ

Οι διατροφικές μας συνήθειες είναι άμεσα συνυφασμένες με την υγεία μας. Όταν ακολουθείται μια ισορροπημένη διατροφή χαμηλής περιεκτικότητας σε αλάτι και λιπαρά, τότε διευκολύνεται ο έλεγχος της αρτηριακής πίεσης και του σωματικού βάρους. Άτομα που πάσχουν από διαβήτη, μπορούν να ελέγξουν με μεγαλύτερη ευκολία τα επίπεδα του σακχάρου στο αίμα τους, με την επιλογή υγιεινών τροφών και ποτών. Η ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης, του σακχάρου καθώς και η επιλογή τροφών με χαμηλή περιεκτικότητα σε κάλιο και φώσφορο , μπορούν να αποτρέψουν αποτελεσματικά την επιδείνωση της λειτουργίας των νεφρών.

Αυτό μπορεί να επιτευχθεί μέσω του αποκλεισμού ορισμένων τροφών και ποτών από το διατροφολόγιο των ασθενών.

Σημεία προσοχής

Κάθε πλάνο διατροφής, θα πρέπει να περιέχει το κατάλληλο θερμιδικό φορτίο . Για τη δημιουργία διατροφικού πλάνου πρέπει να ληφθεί υπόψη η ηλικία, το φύλο, η σωματική διάπλαση και τα επίπεδα σωματικής δραστηριότητας του ατόμου. Κατόπιν των συνυπολογισμών των ανωτέρω παραγόντων, στόχος είναι να διατηρηθεί το ενεργειακό ισοζύγιο του ατόμου για το οποίο δημιουργείται το πλάνο. Με αυτόν τον τρόπο θα επιτευχθεί η κατάλληλη πρόσληψη θερμίδων, ώστε αυτές που προσλαμβάνονται να μην είναι περισσότερες ή και λιγότερες από αυτές που δαπανώνται για την ολοκλήρωση των καθημερινών δραστηριοτήτων και επομένως να αποφευχθεί η αύξηση ή η μείωση του σωματικού βάρους.

Σχετικά με την πρόσληψη πρωτεΐνης, πρέπει να ελέγχεται εξίσου προσεκτικά , ώστε να διαμορφώνεται βάσει της σωματικής διάπλασης, των επιπέδων της σωματικής δραστηριότητας, εάν έχει την ανάγκη αιμοκάθαρσης, αλλά και τη συνολική κατάσταση της υγείας του ασθενούς. Πιο συγκεκριμένα, οι ασθενείς με χρόνια νεφρική νόσο θα πρέπει να αποφεύγουν την πρόσληψη μεγάλων ποσοτήτων πρωτεΐνης. Οι πρωτεϊνικές δίαιτες θεωρείται ότι προκαλούν μεγάλη επιβάρυνση στη λειτουργία των νεφρών και μακροπρόθεσμα μπορούν να προκαλέσουν σημαντικές βλάβες.

Οι υδατάνθρακες, καθ’ ότι είναι η βασική πηγή ενέργειας όλων των κυττάρων του ανθρώπινου οργανισμού, είναι ιδιαίτερα σημαντικό να λαμβάνονται στις απαραίτητες ποσότητες. Θα πρέπει ωστόσο να γίνεται πρόσληψη των υγιεινών υδατανθράκων κατά κύριο λόγο από φρούτα, λαχανικά, προϊόντα ολικής άλεσης, ενώ θα πρέπει να αποφεύγονται οι ανθυγιεινοί οι οποίοι προέρχονται από γλυκά, έτοιμα σνακ και πρόχειρο φαγητό.

Τέλος, τα λιπαρά αποτελούν μια ομάδα στοιχείων η οποία είναι απαραίτητη για τη σωστή λειτουργία της καρδιάς και συμβάλλουν στην απορρόφηση πληθώρας θρεπτικών συστατικών. Φυσικά, θα πρέπει η κατανάλωσή τους να γίνεται με μέτρο και με προσοχή, για να αποφεύγεται η συγκέντρωση υψηλών ποσοτήτων θερμίδων, ειδικά αφού η συγκέντρωσή τους ανά γραμμάριο είναι υψηλότερη σε σχέση με τις πρωτεΐνες και τους υδατάνθρακες. Η βασική προτεραιότητα θα πρέπει να δίνεται στην κατανάλωση «καλών» λιπαρών, όπως το ελαιόλαδο, οι ξηροί καρποί, το ψάρι και το αβοκάντο.

Διατροφές  φιλικές προς τους ασθενείς με νεφρική νόσο

Οι νεφροί λειτουργούν ως τα φίλτρα του οργανισμού, επομένως, όταν δυσλειτουργούν υπάρχει συσσώρευση υπολειμματικών ουσιών και υγρών, γεγονός το οποίο μακροπρόθεσμα μπορεί να οδηγήσει σε καρδιακά, σκελετικά και άλλα προβλήματα. Βασικό χαρακτηριστικό μιας διατροφής φιλικής προς τους νεφρούς είναι η περιορισμένη ποσότητα πρόσληψης συγκεκριμένων μετάλλων και υγρών, για να μη δημιουργείται συσσώρευση περιττών ουσιών.

Οι περιορισμοί που θα τεθούν από τον γιατρό ή/και το διατροφολόγο, ορίζονται βάσει του σταδίου της νεφρικής νόσου στην οποία βρίσκεται ο ασθενής και των συνοδών προβλημάτων υγείας του . Τα βασικά συστατικά τα οποία πρέπει να ελέγχονται είναι τα:

• Νάτριο
• Κάλιο
• Φώσφορος
• Ασβέστιο
• Υγρών

Νάτριο

Το νάτριο (αλάτι) είναι ένα μέταλλο που εντοπίζεται σε σχεδόν όλες τις τροφές, σε διαφορετικές ποσότητες. Η υπερβολική πρόσληψη αλατιού μπορεί να οδηγήσει σε άνοδο της αρτηριακής πίεσης, περιφερικά οιδήματα . Η υπέρταση αποτελεί αναγνωρισμένο παράγοντα κινδύνου για την πρόκληση βλάβης στους  νεφρούς .

Για την επίτευξη του περιορισμού της πρόσληψης αλατιού προτείνεται μεταξύ άλλων:

• Αντικατάσταση του αλατιού στο μαγείρεμα με τη χρήση βοτάνων και μπαχαρικών
• Κατανάλωση φρέσκων φρούτων και λαχανικών αντί προϊόντων σε κονσέρβα
• Μείωση κατανάλωσης αλλαντικών
• Μείωση κατανάλωσης έτοιμων γευμάτων

Κάλιο

Ο οργανισμός αξιοποιεί το κάλιο για την επίτευξη της καλής λειτουργίας των μυών, ωστόσο η υψηλή συγκέντρωσή του μπορεί να προκαλέσει βλάβες. Τα άτομα που έχουν διαγνωσθεί με νεφρική νόσο, συχνά  εντοπίζονται με περίσσεια καλίου. Αυτό από μόνο του μπορεί να προκαλέσει συμπτώματα όπως μυϊκές κράμπες, διαταραχές στον καρδιακό παλμό ή μυϊκή αδυναμία.

Η πρόσληψη του καλίου πρέπει να είναι ελεγχόμενη στο πλαίσιο μιας διατροφής που στοχεύει στην καλύτερη λειτουργία των νεφρών. Τροφές που εμπεριέχουν μεγάλες ποσότητες σε κάλιο, είναι το αβοκάντο, η μπανάνα, το πεπόνι, το πορτοκάλι, το δαμάσκηνο, οι σταφίδες, η αγκινάρα, το σπανάκι, η ντομάτα, τα όσπρια, το καστανό/άγριο ρύζι, οι μπάρες δημητριακών και τα προϊόντα από πίτουρο. Τρόφιμα με χαμηλή περιεκτικότητα σε κάλιο είναι το μήλο , ο ανανάς, το κουνουπίδι, το κρεμμύδι, η πιπεριά, το μαρούλι, το λευκό ψωμί, το μοσχαρίσιο κρέας, το κοτόπουλο και το λευκό ρύζι.

Κατά περιπτώσεις, ο γιατρός μπορεί να συστήσει ειδική φαρμακευτική αγωγή για τη διευκόλυνση της απόρριψης του περιττού καλίου από τον οργανισμό.

Φώσφορος και Ασβέστιο

Ο φώσφορος, από κοινού με το ασβέστιο και τη βιταμίνη D, συνεισφέρουν στην ενίσχυση της σκελετικής υγείας. Η καλή λειτουργία των νεφρών εξασφαλίζει τη διατήρηση των επιθυμητών επιπέδων στον οργανισμό. Ωστόσο, συχνά σε ασθενείς με χρόνια νεφρική νόσο, παρουσιάζεται μεγάλη συσσώρευση φωσφόρου στον οργανισμό, με αποτέλεσμα την εκφύλιση των οστών και τα συχνά κατάγματα.

Συνήθως, σε άτομα που έχουν διαγνωσθεί με νεφρική νόσο, προτείνεται μείωση της πρόσληψης τροφών με υψηλή περιεκτικότητα φωσφόρου. Τέτοιες τροφές είναι το ψωμί ολικής άλεσης, τα δημητριακά από πίτουρο και βρόμη, οι ξηροί καρποί , τα ψάρια με μικρά κόκκαλα, οι ηλιόσποροι και τα αναψυκτικά . Εν αντιθέσει, τροφές με χαμηλή περιεκτικότητα του συγκεκριμένου μετάλλου είναι το καλαμπόκι, το ρύζι και τα προϊόντα τους.

Όπως ισχύει και με το κάλιο, τα επίπεδα φωσφόρου μπορούν να ρυθμιστούν με τη χορήγηση της κατάλληλης φαρμακευτικής αγωγής από το γιατρό.

Υγρά

Η επαρκής ενυδάτωση του οργανισμού είναι απαραίτητη για την καλή λειτουργία όλων των επιμέρους οργάνων. Εντούτοις, σε ασθενείς με νεφρική νόσο η κατανάλωση υγρών θα πρέπει να γίνεται με  μειωμένες ποσότητες σε σύγκριση με το γενικό πληθυσμό, καθώς όταν υπολειτουργούν οι νεφροί, δεν είναι σε θέση να απομακρύνουν αποτελεσματικά τα περιττά υγρά. Όταν γίνεται υπερβολική συσσώρευση υγρών στον οργανισμό, υπάρχει η πιθανότητα επιπλοκών, όπως υψηλότερη πίεση , οίδημα στα πόδια και στα βλέφαρα, δύσπνοια .

Ο γιατρός ή/και ο διατροφολόγος του ασθενούς μπορούν να τον καθοδηγήσουν κατάλληλα και να καθορίσουν τα συνιστώμενα επίπεδα ενυδάτωσης ημερησίως μέσω της κατανάλωσης νερού και άλλων υγρών ή μέσω της κατανάλωσης τροφών υψηλής περιεκτικότητας σε νερό.

Άλλα θρεπτικά συστατικά

Μια ειδική διατροφή για τη διαχείριση της νεφρικής νόσου, θέτει συγκεκριμένους διατροφικούς περιορισμούς οι οποίοι μπορεί να προκαλέσουν ανεπάρκεια στη λήψη ορισμένων αναγκαίων θρεπτικών συστατικών. Για να αποφευχθεί αυτή η κατάσταση , ο γιατρός μπορεί να συστήσει τη λήψη συμπληρώματος βιταμίνης D, φυλλικού οξέος ή σιδήρου, με στόχο την εξασφάλιση επαρκούς πρόσληψης των συγκεκριμένων θρεπτικών συστατικών, για να αποφευχθούν συνήθεις επιπλοκές της νεφρικής νόσου, όπως τα σκελετικά προβλήματα και η αναιμία.

Ανάλογα με το στάδιο της νόσου, αλλά και τη συνολική υγεία του εκάστοτε ασθενούς, ο γιατρός ή/και ο διατροφολόγος σχεδιάζουν ένα ολοκληρωμένο πλάνο διατροφής με στόχο την καλύτερη δυνατή λειτουργία των νεφρών και την αποφυγή επιδείνωσής της.

  Παρασκευή, 22 Οκτωβρίου 2021